Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển III 

Phẩm An Lạc: Tích Đại Đức Tissa Cúng Dường Cao Thượng

“Pavivekarasaṃ pitvā,
Rasaṃ upasamassa ca;
Niddaro hoti nippāpo,
Dhammapītirasaṃ pivaṃ”.

“Đã nếm vị độc cư,
Được hưởng vị nhàn tịnh,
Không sợ hãi, không ác,
Nếm được vị pháp hỷ”.

Pháp Cú nầy, Đức Bổn Sư thuyết lên khi Ngài ngự tại thành Vesalī, đề cập đến vị Tỳ khưu. Khi Đức Thế Tôn tuyên bố rằng:

– Nầy các Tỳ khưu! Từ nay đến bốn tháng nữa, Như Lai sẽ viên tịch Níp Bàn.

Nghe xong như vậy, cả 700 vị Tỳ khưu ở gần Ngài phát sanh kinh cảm, cả chư Thánh Thinh Văn Lậu Tận cũng phát sanh sự động tâm về pháp hữu vi vô thường. Những Tỳ khưu phàm không cầm được nước mắt. Chư Tỳ khưu họ thành từng nhóm, đi quanh hỏi ý kiến nhau: “Chúng ta phải làm gì đây?”.
Khi ấy, có vị Tỳ khưu tên là Tissa, tự nghĩ rằng: “Nghe nói còn bốn tháng nữa, Đức Bổn Sư sẽ Đại Níp Bàn, thế mà ta chưa diệt được tham ái, ta sẽ phải nổ lực hành đạo đắc quả A La Hán, trong khi Đức Bổn Sư còn tại tiền”.

Thế rồi, vị ấy nguyện hành Sa môn pháp trong cả bốn oai nghi, sống hạnh độc cư, không thân cận với chư Tăng, hoặc không trò chuyện với Tỳ khưu nào cả. Chư Tăng nói với vị ấy rằng:

– Nầy hiền giả Tissa! Tại sao hiền giả lại làm như thế?

Vị ấy cũng chẳng màng nghe chuyện chư Tăng nói. Chư Tăng bèn đem chuyện nầy mách lại với Đức Bổn Sư.

– Bạch Ngài! Đại Đức Tissa trình bày việc mình suy nghĩ lên Đức Bổn Sư, Ngài tán thán, nói rằng:

– Nầy các Tỳ khưu! Những vị nào yêu mến Ta, hãy noi gương của Tissa nầy.

Dầu ai cúng dường hương hoa, tràng hoa đến Ta, Ta không gọi là họ cúng dường Ta cao thượng. Trái lại, những ai hành đạo đúng theo chánh pháp, chính họ là người cúng dường Ta cao thượng vậy. Rồi Ngài nói lên kệ ngôn rằng:

“Pavivekarasaṃ pitvā,
Rasaṃ upasamassa ca;
Niddaro hoti nippāpo,
Dhammapītirasaṃ pivaṃ”.

“Đã nếm vị độc cư,
Được hưởng vị nhàn tịnh,
Không sợ hãi, không ác,
Nếm được vị pháp hỷ”.

CHÚ GIẢI:
Pavivekarasam: Vị phát sanh từ nơi thanh vắng, ám chỉ sự an vui của trạng thái độc cư.

Pitvā: Do sự hành thiền làm cho thấu rõ Tứ Đế, nhất là Khổ đế mà nếm được hương vị độc cư nhàn tịnh.

Rasaṃ upasamassa ca: Nếm vị của Níp Bàn tịnh lạc, không còn phiền não.

Niddaro hoti: Do được uống hai thứ nước cam lồ độc cư và nhàn lạc.

Dhammapītirasaṃ pivaṃ: Nhờ 9 Pháp Thánh mà phỉ lạc phát sanh. Người hưởng được thứ gì phỉ lạc của bậc Thánh Nhân thì không còn buồn rầu đau khổ, quấy ác nữa. Cuối thời Pháp Đại Đức Tissa đắc A La Hán, kỳ dư đại chúng thính pháp đều hưởng được hưởng được lợi ích.

Dịch Giả Cẩn Đề
Nhân lành tuy có, thiếu công phu
Đại Đức cầu mong quả đặc thù.
“Cõi Phật”, Phật về trong bốn tháng
Đời ta, ta sẽ ở bao thu.
Cúng dường hạ cấp đành buông bỏ
Hành đạo cao nhân quyết tiến tu
Tăng chẳng thấu tình, đem xử lý
Thầy khen một miếng, khỏe chăng ru?
DỨT TÍCH ĐẠI ĐỨC TISSA