Chú Giải Kinh Pháp Cú Quyển IV

Phẩm Tỳ Khưu: Tích Trưởng Lão Santakāya

Santakāyo santavāco,
Santavā susamāhito,
Vantalokāmiso bhikkhu,
“upasanto”ti vuccati”.

Thân tịnh, lời an tịnh,
An tịnh, khéo thiền tịnh,
Tỳ kheo bỏ thế vật,
Xứng danh bậc tịch tịnh”.

Pháp Cú nầy đề cập đến Trưởng lão Santakāya, Đức Thế Tôn thuyết lên kệ ngôn nầy, khi Ngài trú tại Jetavana. Tương truyền rằng: Trưởng lão Santakāya không bao giờ có sự múa máy tay chân hay uốn mình. Trưởng lão là người có được sắc thân tướng an tịnh nhàn nhã. Được nghe lại rằng: Trưởng lão Santakāya trong thời quá khứ, Ngài là Sư Tử Vương.

Theo chủng loại Sư Tử thuần chủng, sau khi no mồi rồi, Sư Tử Vương đi đến hang bạc, hang vàng hay hang ngọc Māni, nằm ngủ trên tảng đá thạch tín đỏ và tảng đá Hồng Hoàng suốt cả bảy ngày, đến ngày thứ bảy thức dậy quan sát nơi nằm, nếu thấy có cát bụi nơi mình nằm đang văng tung tóe do sự ve vẫy tay, hay chân thì giống Sư Tử Vương ấy suy nghĩ: “Hành vi như vậy thật không xứng đáng với dòng giống Sư Tử Vương”. Rồi nằm ngủ trở lại, nhịn đói thêm bảy ngày nữa, khi tỉnh thức không thấy cát bụi xung quanh tung tóe, suy nghĩ rằng: “Hành vi thế nầy mới xứng đáng với chủng tộc Sư Tử Vương”.

Thế rồi, Sư Tử Vương máy động chân, vươn mình đi ra khỏi hang động, quan sát các hướng, rống lên tiếng rống ba lần và đi tìm mồi, vị Trưởng lão đã từng sanh làm Sư Tử Vương như thế ấy.

Chư Tỳ Khưu thấy sắc tướng thân của Trưởng lão thanh nhã mới bạch Bậc Đạo Sư rằng:

– Bạch Thế Tôn! Vị Trưởng lão như Ngài Santakāya nầy, chúng con chưa từng trông thấy, ngay cả trong lúc ngồi, vị ấy cũng không hề có sự múa tay.

– Nầy chư Tỳ Khưu! Lẽ thường vị Tỳ Khưu nên có các căn an tịnh như thân căn… như Santakāya vậy.

CHÚ GIẢI:
Santakāyo…: Nghĩa là người có thân nhàn tịnh, do không có thân ác hạnh như sát sanh… Gọi là người có khẩu nhàn tịnh do không có khẩu ác hạnh như nói dối, nói ác, nói đâm thọc, hý ngữ. Gọi là người có ý nhàn tịnh vì đã tránh xa ý ác hạnh như tham lam, sân hận, tà kiến… Gọi là người đã an trú vững chắc cả ba căn môn như thế, đã khéo tu tập thuần thục, gọi là không vướng bận thế sự, do đã ra khỏi danh lợi thế gian bằng Bốn Đạo. Bậc Đạo Sư phán gọi là “NGƯỜI TỊCH TỊNH”, do các phiền não như tham, san, si… bên trong đã được đoạn diệt.

Dứt Pháp thoại, Trưởng lão Santakāyo chứng đạt A La Hán Quả. Pháp thoại đã có ích cho hội chúng như thế.

Dịch Giả Cẩn Đề
Đại Đức tịnh thân thất xứng danh,
Tác phong đạo mạo, bậc đàn anh,
Như sư tử mẹ sanh Ngài vậy,
Tề hạnh, oai nghi, thảy trọn lành,
Tăng chúng khen Ngài, Phật tán dương,
Gọi Tỳ Khưu trẻ ráng noi gương.
Độc cư thanh nhã, như thầy ấy,
Tịch tịnh, lìa xa cõi thế thường.
DỨT TÍCH TRƯỞNG LÃO SANTAKĀYA