4- Hạ thứ 24 tại Jetavana (năm -566)

Cây Bồ-đề Ànanda ở tinh xá Jetavana[1]

Đức Phật rời thủ đô Campà của xứ Anga, đi lần về hướng tây bắc, đến làng Lechanankala thuộc xứ Kosala. Rồi từ Lechanankala đến Sàvatthi vào đầu tháng sáu. Phật cư trú tại tinh xá Pubbàràma (Đông Viên), nơi có giảng đường Migaramatu (Lộc Mẫu). Bà Visàkhà đến viếng Phật và nói :

–Bạch Thế Tôn, ngài thường du hành hóa độ khắp nơi, chỉ về Sàvatthi vào trước mùa mưa. Đệ tử chúng con nhiều khi nhớ Phật, đến tinh xá cũng không được gặp. Buồn quá, chúng con chỉ còn biết đi ba vòng xung quanh tịnh thất của Thế Tôn rồi ra về.

–Này Visàkhà, lúc không có Như Lai thì cũng có các thầy và các cô để bà học hỏi về giáo lý và thực hành. Đừng vì sự vắng mặt của Như Lai mà xao lãng việc tu học.

Thượng tọa Ànanda hỏi :

–Bạch Thế Tôn, những vật nào có thể dùng để chúng sanh lễ bái, cúng dường, mỗi khi tưởng nhớ đến Phật ? Xin Thế Tôn hoan hỉ chỉ dạy.

–Này Ànanda, có ba loại. Thứ nhất là những vật có liên quan đến thân thể (Sarìra, xá-lợi), thứ hai là những vật liên quan đến đồ dùng riêng (Pàribhogika), thứ ba là những vật để tưởng nhớ (Uddesika). Chúng sanh có thể lễ bái, cúng dường những vật đó mỗi khi tưởng nhớ tới Như Lai.

–Bạch Thế Tôn, trong lúc Thế Tôn còn sanh tiền, có nên tạo lập hình tượng hoặc xây tháp thờ ngài không ?

–Không nên. Vật để chúng sanh lễ bái cúng dường có liên quan đến thân chỉ nên được kiến tạo sau khi Như Lai nhập diệt. Vật đáng để chúng sanh lễ bái cúng dường và tưởng niệm Phật hoàn toàn thuộc về tinh thần, không có căn bản vật chất.Ba loại đồ vật kỷ niệm kể trên chỉ có tính cách tượng trưng. Nhưng cây Bồ-Đề to lớn mà xưa kia đã có lần che mưa đỡ nắng cho Như Lai là vật đáng để chúng sanh lễ bái cúng dường, dù Phật còn tại thế hay đã nhập diệt.

–Bạch Thế Tôn, khi Thế Tôn đi thuyết pháp phương xa, tinh xá Jetavana rộng lớn không còn nơi nương tựa. Thiện tín từ xa đến Jetavana không biết hướng vào đâu để lễ bái, cúng dường. Ông Anàthapindika (Cấp Cô Độc) nhờ con thỉnh ý Thế Tôn về việc này. Con xin Thế Tôn hoan hỉ cho phép con lấy hột của cây Bồ-Đề mẹ tại Uruvelà về gieo trồng gần cổng tinh xá Jetavana để làm nơi nương tựa, lễ bái, cúng dường cho thiện tín thập phương khi Thế Tôn vắng mặt.

–Lành thay, Ànanda, thầy hãy trồng đi. Làm thế ấy cũng như luôn luôn có mặt Như Lai ở tại đây.

Đại đức Ànanda và bà Visàkhà vô cùng mừng rỡ. Đại đức Ànanda nhờ Thượng tọa Moggallàna mang về Sàvatthi một trái chín muồi từ cây Bồ-Đề ở Uruvelà. Rồi trong đại lễ trồng cây Bồ-Đề, Đại đức Ànanda dâng trái chín này cho vua Pasenadi. Vua trao lại cho cư sĩ Sudattà Anàthapindika trồng. Cư sĩ Sudattà trồng một cây gần cổng tinh xá Jetavana. Cây Bồ-Đề này mang tên là cây Bồ-Đề Ànanda. Bà Visàkhà cũng trồng một cây gần cổng tinh xá Pubbàràma (Đông Viên). Cây Bồ-Đề Ànanda được chăm sóc rất chu đáo nên lớn lên thật nhanh. Đại đức Ànanda thỉnh cầu Phật thị hiện thần thông thành đạo dưới cây Bồ-Đề này. Đức Phật bảo không có nơi nào khác hơn khu vực cây Đại Bồ-Đề ở Uruvela có thể chịu đựng nổi sức mạnh của sự chứng đắc Vô thượng Chánh Đẳng Chánh Giác, do đó đức Phật chỉ nhập đại định suốt một đêm bên cạnh cây Bồ-Đề Ànanda để ban thần lực thiêng liêng cho nơi này. Từ bấy giờ mỗi khi thiện tín thập phương đến viếng Jetavana đều thành kính lễ bái cúng dường cây Bồ-Đề Ànanda.